NLO Fortify no. 6 2017/2018
Deel deze editie
Home
Top
nr. 6 | jaargang 4 | winter 2017/2018
Nederlands
Foto: Laila Schoots

Column

Bescherming vormgeven

mr. Anouk Siegelaar is jurist en adjunct-directeur bij de Beroepsorganisatie Nederlandse Ontwerpers (BNO)

Er bestaan veel misverstanden over bescherming van design en vormgeving. “Dat is toch met octrooirecht?” of “Als er zeven verschillen zijn, dan geldt het auteursrecht niet!”. Maar hoe zit het nu echt? Bij de Beroepsorganisatie Nederlandse Ontwerpers beantwoorden wij dagelijks vragen over dit onderwerp.

Een zaak die recent publiciteit kreeg was die rond de Lamzac, een langwerpige met lucht te vullen ligzak. De ontwerper had dit als Gemeenschapsmodel geregistreerd en kon hiermee in de EU tegen namaak optreden. Daarnaast beriep de ontwerper zich op het auteursrecht en slaafse nabootsing. Het auteursrecht, modelrecht en soms ook het merkenrecht zijn allemaal intellectuele eigendomsrechten die fysieke voorwerpen kunnen beschermen tegen namaak of ongeoorloofde concurrentie. Wat is het verschil tussen al deze IE-rechten en heb je ze allemaal nodig?

Auteursrecht

Kort gezegd beschermt het auteursrecht iedere oorspronkelijke creatie tegen namaak. Er is – in Nederland – geen formele handeling nodig om deze bescherming te krijgen. De rechter liet zich in bovengenoemde inbreukzaak niet uit of de Lamzac auteursrechtelijk was beschermd, maar dat is wel aannemelijk. Waarom dan toch ook een modelregistratie?

Modelrecht

Omdat alleen een rechter kan bepalen of auteursrecht op een uiterlijk rust en als een ontwerp naar het buitenland gaat, waar de auteursrechtdrempel hoger ligt, is een modelregistratie raadzaam. Als het uiterlijk een ‘eigen karakter’ heeft en ‘nieuw’ is, dan kan binnen 12 maanden na eerste publicatie een geldig modelrecht voor maximaal 25 jaar worden verkregen. En hoe zit het dan met dat octrooirecht? Dat heeft betrekking op de bescherming van technische vindingen en toepassingen. Het beschermt de techniek, niet het uiterlijk.

Een voordeel van het modelrecht ten opzichte van het auteursrecht is dat niet aangetoond hoeft te worden dat het ontwerp is nagemaakt: ook toevallige gelijkenis kan worden tegengehouden, omdat de registratie voor iedereen is in te zien in openbare registers. Verder kan met een Gemeenschapsmodelrecht in één keer een verbod gevraagd worden voor de gehele EU.

Voor ontwerpen die een minder lange levensduur hebben, zoals modeontwerpen, bestaat het ongeregistreerd Gemeenschapsmodelrecht. Dat biedt modelbescherming in de EU zonder registratie, voor maximaal 3 jaar en wél alleen tegen namaak. Modelbescherming beperkt zich niet tot producten, ook dessins, logo’s en websites kunnen als model worden geregistreerd.

Merkrecht

Wellicht kan de vorm van de Lamzac op termijn ook als merk geregistreerd worden. Eenvoudig is dat niet, want het publiek moet die vorm als een onderscheidingsteken zien. Denk bijvoorbeeld aan het Coca-Cola flesje, ook zonder opdruk weet je van wie dat is. Het voordeel is dat je een merkrecht tot in het oneindige kan verlengen.

Fabeltje

En die zeven verschillen? Dit is het meest hardnekkige misverstand rond auteursrecht. De beoordeling die de rechter maakt is veel ingewikkelder dan alleen verschillen tellen en leidt er regelmatig toe dat zelfs met veel meer dan zeven verschillen inbreuk wordt gemaakt. Dit fabeltje snel vergeten dus!

Om te bepalen welke bescherming voor welk ontwerp het beste is, is deskundig advies onontbeerlijk. Zeker als het ontwerp de potentie heeft om een wereldwijd succes te worden, is het goed om een IE-strategie op te stellen.

Top