Een kwestie van smaak

Geschreven door Korstiaan Groot

Het Hof van Justitie EU heeft deze maand een oordeel geveld over de vraag of een smaak in aanmerking komt voor auteursrechtelijke bescherming. Het betreft een geschil tussen Levola Hengelo B.V., dat sinds 2011 de kaasdip Heksenkaas op de markt brengt, en Smilde Foods B.V., dat sinds 2014 een vergelijkbare kaasdip verhandelt, eerst onder de naam Witte Wievenkaas, inmiddels verkocht onder de naam Wilde Wietze Dip.

In het geschil speelt niet alleen het auteursrecht een rol. Parallel aan de zaak over de smaak van de kaasdip loopt een zaak waarin de merken ‘Heksenkaas’ en ‘Witte Wievenkaas’ worden vergeleken. Volgens Levola kan het merk ‘Witte Wievenkaas’ verwarring wekken, vanwege de begripsmatige overeenstemming met de eigen ‘Heksenkaas’. De Hoge Raad oordeelde echter dat er niet van uit mag worden gegaan dat het publiek bekend is met het begrip witte wieven. Het Gerechtshof zal zich nu opnieuw moeten buigen over de vraag of er sprake is van merkinbreuk.

Daarnaast meent Levola echter ook dat de Witte Wievenkaas inbreuk maakt op haar auteursrecht, en wel het auteursrecht op de smaak van de Heksenkaas. De smaak van de Witten Wievenkaas zou een regelrechte reproductie zijn van de Heksenkaas.

Het Hof Arnhem-Leeuwarden verwees de zaak in 2017 naar het Europese Hof. De belangrijkste vraag die werd gesteld is of de smaak van een voedingsmiddel kan worden gezien als een werk in de zin van de Auteursrechtrichtlijn (Richtlijn 2001/29/EG).

Volgens het Europese Hof kan iets alleen door het auteursrecht worden beschermd wanneer het met voldoende precisie en objectiviteit valt te definiëren. Bij de smaak van een voedingsmiddel kan hier volgens het Hof geen sprake van zijn. De identificatie van smaak hangt te veel af van factoren die verbonden zijn aan degene die het product proeft, zoals leeftijd, voedselvoorkeuren, consumptiegewoonte en de context waarin het product wordt geproefd. Dit zijn subjectieve en variabele factoren, waardoor een smaak volgens het Hof geen auteursrecht toekomt.

Hoewel de beleving van veel auteursrechtelijk beschermde werken zoals muziek en literatuur natuurlijk ook subjectief is - anders zou eenieder immers van dezelfde muziek en boeken houden - zijn deze werken zelf wel objectief en nauwkeurig vast te stellen, bijvoorbeeld in de vorm van een notenbalk of door de afdruk ervan in een boek.

Wel laat het Hof de deur voor toekomstige bescherming van smaken op een kier. Bij de beoordeling weegt namelijk mee dat het bij de huidige stand van de techniek niet mogelijk is om een smaak nauwkeurig en objectief te preciseren, waardoor het kan worden onderscheiden van een smaak van een vergelijkbaar product. Voorlopig valt er echter over smaak nog steeds niet te twisten.