Illegale sigaretten maken veel kapot
De markt voor illegale sigaretten is bijzonder groot. Zo was in 2015 volgens een onderzoeksrapport van KPMG ongeveer een op de tien sigaretten in de EU illegaal, wat neerkomt op 53 miljard sigaretten. Daaronder vallen namaaksigaretten, gesmokkelde sigaretten en zogenaamde ‘illicit whites’ (onbekende merken die puur voor de zwarte markt zijn bedoeld). Het aandeel van counterfeit-sigaretten stijgt volgens het KPMG-rapport fors. In 2015 waren er in de EU 4,7 miljard nagemaakte sigaretten. Dat is een toename van 28% ten opzichte van 2014.
Gevolgen en gevaren
De EU-lidstaten lopen door de illegale markt in totaal 11,3 miljard euro aan belastinginkomsten mis. Daarnaast zijn illegale sigaretten een groot gevaar voor de volksgezondheid. Ze hebben vaak hogere teer- en nicotinegehaltes en er zijn zelfs sporen in gevonden van plastic, insecten en uitwerpselen. De omstandigheden in illegale fabrieken zijn vaak erbarmelijk, waardoor arbeiders grote risico’s lopen. Met illegale tabak is veel geld te verdienen, reden waarom ook terreurorganisaties zich daarmee bezighouden. Kortom, de markt voor illegale sigaretten is in meerdere opzichten zeer schadelijk.
Plain packaging: goed bedoeld....
In hun streven om het aantal rokers terug te dringen, nemen veel landen steeds verdergaande maatregelen. Een van de meest recente stappen is plain packaging. Dat houdt in dat sigarettenpakjes en andere tabaksverpakkingen geen merktekens meer mogen bevatten, afgezien van het woordmerk. Dit zou moeten zorgen voor minder prikkels voor consumenten. In een land als Australië mogen fabrikanten hun merknaam alleen nog maar vermelden in een klein, algemeen lettertype. Bovendien moeten de verpakkingen zeer grote waarschuwingen bevatten en een onaantrekkelijke, donkerbruine kleur hebben.
...maar heeft averechtse effecten
Als fabrikanten hun merk niet meer mogen afbeelden, blijft er weinig over van hun onderscheidende vermogen. Omdat alle verpakkingen op elkaar zullen lijken, kan verwarring ontstaan over de herkomst. Iets dat veel landen via merkenwetgeving juist willen voorkomen. Uniforme verpakkingen zijn bovendien eenvoudig na te maken, wat counterfeiting in de hand kan werken. Dit terwijl handhavers als het Europees Bureau voor Fraudebestrijding (OLAF), Europol en nationale autoriteiten de strijd tegen namaak juist hebben opgevoerd.
De vraag is of alle goede bedoelingen wel zo’n positief effect gaan hebben. Met name de grote risico’s van counterfeit sigaretten worden onderschat, terwijl maatregelen als plain packaging counterfeiting alleen maar makkelijker maken.