Het lijkt tegenstrijdig dat octrooihouders de exclusieve, zij het tijdelijke, rechten op een technologie krijgen in een maatschappij waarin de principes van kapitalisme en de vrije markt worden onderschreven. Daarom onderkennen sectoren zoals telecommunicatie, waarin producten van concurrerende fabrikanten aan een algemene standaard* moeten voldoen om te kunnen communiceren, al geruime tijd dat de rechten van octrooihouders moeten worden afgewogen tegen andere belangen.
Als een partij namelijk een octrooi op een klein maar essentieel onderdeel van een norm krijgt, heeft deze in principe de macht om te voorkomen dat andere partijen dat octrooi kunnen toepassen en zo de norm kunnen toepassen. Aangezien er duizenden octrooien op een telecommunicatienorm rusten en er tientallen, zo niet honderden, octrooihouders zijn met soms vele octrooien, bestaat er een gerede kans dat een genormaliseerde technologie in juridisch gezien in een impasse terechtkomt.
Om te voorkomen dat ondernemingen elkaar ervan weerhouden belangrijke elementen van een norm toe te passen, en zo een impasse in de gehele telecommarkt veroorzaken, stellen normerende instanties, zoals het European Telecommunications Standards Institute (ETSI) eisen aan deze octrooihouders. Deze eisen omvatten dat octrooihouders hun octrooien op door de instantie vastgestelde normen openbaar maken en deze in licentie geven aan andere partijen onder eerlijke, redelijke en niet-discriminerende voorwaarden (Fair, Reasonable and Non-Discriminatory, ofwel FRAND-voorwaarden).
Wanneer u dus over een standaard-essentieel octrooi (een Standard-Essential Patent of SEP) op een deel van een telecommunicatienorm beschikt, heeft u als voordeel dat u eenvoudig kunt aantonen dat anderen inbreuk maken op uw octrooi. U hoeft immers alleen maar na te gaan of een concurrerend product volgens de fabrikant aan de betreffende norm voldoet. Het nadeel is echter dat u beperkter bent in uw mogelijkheden om het octrooi te handhaven dan wanneer u een ‘gewoon’, niet-normgerelateerd octrooi heeft. Zo mag u een SEP niet tegen lage royalty's in licentie geven aan gelieerde ondernemingen en tegelijkertijd concurrenten een licentie weigeren of absurd hoge royalty's vragen. Dat zou niet eerlijk of redelijk zijn en u zou hiermee discrimineren.
* Iedereen heeft het altijd over een standaard waarom niet hier dan norm.
In het bovenstaande voorbeeld is het vrij duidelijk dat de FRAND-voorwaarden worden geschonden, maar in de praktijk blijkt dit vaak lastig vast te stellen. Er bestaat bijvoorbeeld nog geen standaard werkwijze om te bepalen of een licentievoorwaarde in overeenstemming is met FRAND en er zijn slechts beperkte richtsnoeren voor de initiatieven die beide partijen moeten nemen om een licentieovereenkomst onder FRAND-voorwaarden te sluiten voordat juridische stappen kunnen worden ondernomen.
In 2015 heeft het Hof van Justitie van de Europese Unie (HvJ-EU) enig licht op SEP's en FRAND-voorwaarden laten schijnen met de uitspraak in de zaak Huawei/ZTE. Het HvJ-EU heeft de bal nadrukkelijk bij de octrooihouder gelegd. De octrooihouder dient in elk geval een licentie onder FRAND-voorwaarden aan te bieden voordat deze om een rechterlijk bevel kan verzoeken tegen een partij die inbreuk maakt op een SEP. Hoewel de uitspraak meer duidelijkheid verschaft, heeft het HvJ-EU in het midden gelaten hoe FRAND-voorwaarden dienen te worden gedefinieerd.
In 2017 heeft het Engelse High Court of Justice in de zaak Unwired/Huawei aangegeven op welke wijze FRAND-conforme royalty’s kunnen worden berekend. Het is echter nog onduidelijk of de uitspraak standhoudt. Er is beroep ingesteld, maar vanwege de Brexit is het niet zeker of de beroepsprocedures uiteindelijk bij het HvJ-EU terechtkomen.
Terugkomend op het oorspronkelijke onderwerp zien we dat SEP's de afgelopen jaren een steeds belangrijkere rol zijn gaan spelen. Dit heeft alles te maken met de ontwikkeling en het gebruik van nieuwe technologie waarin communicatiefuncties zijn geïntegreerd, het ‘Internet-of-Things, IoT,’. Of het nu gaat om een slimme koelkast die verbinding maakt met het internet, een auto die met andere weggebruikers communiceert om gegevens te delen, of een medisch hulpmiddel dat medische gegevens uploadt naar de computer van een arts, op normen gebaseerde technologie is in steeds meer technologiesectoren te vinden en het belang van SEP's reikt inmiddels veel verder dan de sector mobiele telefonie, waarvoor zij in eerste instantie zijn ontwikkeld.