Protix, circulaire koploper op het gebied van duurzame voeding op basis van insecten

Het productieproces van Protix is circulair. De Black Soldier Fly, die de de ingrediënten levert voor de producten van Protix, leeft van voedselafval, zoals plantaardige resten uit de voedingsindustrie. Daarmee sluit het productieproces aan bij de visie en missie van Protix: het voedselsysteem weer in balans brengen met de natuur.

Hoe komt het dat marktleider Protix zo succesvol is? Door hard werken, een ‘first mover advantage’, technologie en slimme uitvinders; de kern van het bedrijf. En, last but not least, door de gepatenteerde bescherming van hun uitvindingen. Een groeimarkt met veel onontgonnen terrein in combinatie met sterke concurrentie: het is natuurlijk een no brainer dat octrooien daarin een belangrijke rol spelen.

Actieve patent portfolio

Volgens Protix’s manager R&D Eric Schmitt zijn er eigenlijk twee belangrijke redenen waarom Protix zo'n actieve octrooiportefeuille heeft. 'We willen er zeker van zijn dat we de vrijheid hebben om te werken zonder dat andere partijen een octrooi aanvragen en ons blokkeren. Het is zelfverdediging. De andere reden is dat er nog steeds nieuwe uitvindingen te ontdekken zijn. We willen de waarde voor onszelf kunnen vangen, maar ook internationaal samenwerken. Als we met andere partners samenwerken, willen we hen de zekerheid van onze octrooiportefeuille kunnen bieden als ze in en met ons investeren.

Omdat Protix een pionier was, en nog steeds is, op het gebied van voeding op basis van insecten, is het niet onbescheiden om te zeggen dat het bedrijf de industrie eigenlijk helemaal zelf heeft uitgevonden. Schmitt: 'Toen we begonnen was er niets. Geen basisinfrastructuur, geen ondersteuning, zoals je normaal in de veehouderij ziet. We moesten oplossingen creëren voor elke schakel in de waardeketen, van voerinkoop tot fokken en producten.

De huidige reeks octrooien is dan ook groot en gevarieerd, aangezien de portefeuille is meegegroeid met de ontwikkeling van het bedrijf en de sector die het hielp vormgeven. De octrooien hebben dan ook betrekking op vrijwel elk onderdeel van het bedrijf: van de technologie, de infrastructuur van de fabriek en het ontwerp van het proces tot de software en het kweken van de insecten

Schmitt: "In het begin waren we echt een ingenieursbedrijf, veel van de eerste dingen die we deden waren uitvindingen over hoe we de Black Soldier Flies hardwarematig konden produceren. Of biologisch: wat hebben de dieren nodig? In het begin ontwikkelden we veel technologie. Nu is er meer evenwicht tussen de productie- en productportefeuille".

NLO stapt aan boord
Sinds 2017 werkt Protix samen met octrooibureau NLO. Partner Mari Korsten werd geïntroduceerd tijdens een investeringsronde en werkt sindsdien samen met Associate Partner Barend Bouma nauw samen met Protix. In toenemende mate. 'Toen ik bij NLO begon werkte ik voor twintig verschillende cliënten, nu versmalt dat. Protix is een van de klanten die steeds meer van mijn tijd in beslag neemt. Dat geeft aan dat het echt spannend is en een goede samenwerking', zegt Bouma.

Hij ziet ook een verschuiving van technologie en proces naar product in de aard van de octrooien. Een logische stap nu het bedrijf volwassen is en aan de vooravond staat van schaalvergroting. Schmitt: 'Naarmate het bedrijf zich ontwikkelde en we actiever werden in het verkopen van het product en we zagen dat er een markt is voor het product, konden we ons veel beter richten op het beschermen daarvan.' Bouma: "We adviseerden Eric om de belangrijkste aspecten in de fabriek te identificeren en om niet alleen die belangrijke aspecten te identificeren, maar ook om te proberen dat af te dekken met octrooibescherming omdat dat het voor derden moeilijk maakt om in te stappen.”

Octrooieren werpt ontegenzeggelijk vruchten af. Het gebeurt vaak dat een first mover advantage omslaat in een nadeel wanneer nieuwe spelers de markt betreden; dit geldt niet voor Protix. Integendeel, zoals Schmitt uitlegt: 'Wij hebben patenten op de veredelingssystemen. We zien dat andere bedrijven enorme problemen hebben om de fokkerij te controleren. Wij hebben hier een stabiel ras. We hebben een keten van technologieën in het kweekproces die samen een blockbuster vormen. Wij zijn dominant en hebben een aanzienlijke productie. Wij zijn de belangrijkste producent.

Toekomstgericht denken

Zowel Schmitt als Bouma benadrukken dat de relatie tussen Protix en NLO op een partnerschap lijkt en veel verder gaat dan alleen het instrumenteel uitbesteden van het octrooiproces.

Bouma: 'Soms zien Protix-uitvinders, ingenieurs en productontwikkelaars een bepaalde verbetering als een gewone verbetering. Maar wij zien het vanuit NLO misschien als een eerste verbetering in dit soort toepassingen in de voedselproductie-industrie of landbouw. Bijvoorbeeld: de eerste keer dat een insectenproduct wordt gebruikt dat misschien niet wordt herkend door deze specifieke ingenieur of technoloog, maar wij zien bijvoorbeeld handboeken waarin nooit iets wordt vermeld over toepassingen die zij ontdekken met insectenbestanddelen. Wij volgen de technologie en hebben de essentiële stappen in het proces geïdentificeerd. Maar als we iets nieuws zien, bespreken we: hoe belangrijk is deze stap? Is het echt een verbetering? Wat als anderen het zouden kunnen kopiëren? Dan bespreken we of we moeten proberen om het in een octrooiaanvraag op te nemen"

Schmitt: "Zoals in de strategie: zij vullen enkele van de grote gaten op. Als we onze bedrijfsstrategie hebben, komen ze met punten die meer vanuit de intellectuele eigendom komen. Maar het gaat niet alleen om octrooien. Je wilt een goede discussie over waar bepaalde dingen heen kunnen. NLO is ook erg behulpzaam bij het afwegen van de beslissing om dingen te laten gaan

Balanceren
Want ook dat is een afweging - welke octrooien zijn echt essentieel voor een proces en welke kun je op een gegeven moment laten vervallen? 'We hebben advies van hen nodig waar we de balans kunnen vinden. Soms wordt er gespeculeerd of een octrooi belangrijk wordt. We hebben octrooien met een zeer laag risico, andere met meer ambitie. Sommige daarvan zijn over vijf jaar niet meer levensvatbaar. Wanneer we die beslissingen nemen, waarderen we het advies van NLO".

Een andere afweging: wanneer blokkeert een octrooi eigenlijk de innovatie? Want de meeste innovaties zijn het resultaat van samenwerking. Met universiteiten bijvoorbeeld. Bouma: 'In de samenwerking tussen Protix en universiteiten moet de afweging worden gemaakt of een bepaald octrooi niet eerst moet worden aangevraagd. Delen of deels de controle behouden? Dat is ook een strategie. Houd je alles voor jezelf? In hoeverre deel je kennis? Soms is dat beter voor de innovatie.

Schmitt: 'Toen we onze productpositie sterker gingen maken, was het heel nuttig om samen te werken met het team van NLO, dat een breed scala aan industrieën bedient, van agri, food, engineering tot farma. Het is belangrijk om daar van buitenaf naar te kijken en met hen samen te werken om te bepalen waar we die portefeuille willen ontwikkelen. Die externe inbreng is zeer nuttig geweest.

Onze samenwerking omvat echt het hele scala van de waardeketen. Het interessante is dat we al in een vroeg stadium contact opnemen met NLO om te kijken naar de eerste signalen uit het lab. Misschien valt er op dat moment nog niets te patenteren, maar we proberen elkaar daarvan op de hoogte te houden.'

De zichtbare uitvinder

Inmiddels heeft Protix ongeveer 250 octrooien op zijn naam staan, waarvan er 150 zijn gepubliceerd. Misschien minder zichtbaar, maar achter elk octrooi staat natuurlijk een uitvinder. Schmitt ziet een octrooi dan ook niet alleen als een strategisch concurrentievoordeel dat Protix deze koploperspositie geeft. Minstens zo belangrijk ziet hij het octrooi als een manier om de uitvinders in het zonnetje te zetten.

Wat Schmitt betreft kan het belang van de uitvinders niet genoeg benadrukt worden en hij vindt het niet meer dan fair dat zij erkenning krijgen voor hun werk. Er kunnen redenen zijn waarom een bedrijf dingen geheim houdt; vaak is het succesverhaal van het bedrijf van belang in de communicatie. We hebben een baanbrekende portefeuille van octrooien, we hebben baanbrekende uitvindingen gedaan en we zouden overal 'Protix' op kunnen zetten. Maar ik waardeer octrooien echt omdat het een manier is om ervoor te zorgen dat de mensen die voor ons werken hun naam als uitvinders op deze vroege uitvindingen krijgen voor de rest van hun leven. Hun naam staat erop, ze zijn in de positie om naar conferenties te gaan - wat ze doen - en krijgen krediet voor wat ze doen in plaats van dingen die geheim worden gehouden".

Volgens Schmitt is deze intellectuele eigendom cruciaal. Het maakt hen mede-eigenaar van wat wij hier creëren. Wij publiceren meer tijdschriftartikelen dan enig ander bedrijf op dit moment. Dat doen we deels uit eigenbelang: we willen ermee naar buiten treden. Maar het is ook een kans om de uitvinders en auteurs en het baanbrekende werk dat zij doen in de schijnwerpers te zetten. We proberen de mensen echt de aandacht te geven die ze verdienen. Op voedingsstoffen, machines of software. 

Toekomstbestendige sprong voorwaarts
Protix staat nu aan de vooravond van een grote sprong voorwaarts: uitbreiding in Noord-Amerika en Europa, zijn grootste markt. Met de bouw van een nieuwe fabriek, de eerste van wat waarschijnlijk een hele reeks zal worden, zal de productie de komende vijf jaar aanzienlijk toenemen.

De nadruk op schaalvergroting en efficiëntie betekent echter niet het einde van uitvindingen. Het betekent evenmin het einde van de samenwerking tussen Protix en NLO. Integendeel.

'Dit is de volgende sprong voorwaarts. Vanuit het oogpunt van intellectueel eigendom proberen we onze commerciële strategie te verfijnen, waar en hoe we onze klanten willen ondersteunen. Dat komt ook terug in de octrooiering. Wat de technologie betreft, denk ik dat de bestaande fabriek al zeer geavanceerd is, maar we zien aanzienlijke verbeteringen in bijvoorbeeld energiebesparing, we werken aan manieren om het proces te stroomlijnen en beter controleerbaar te maken. En als verbeteringen essentieel zijn voor het productieproces zullen ze worden gepatenteerd.

Hoe ziet de toekomst eruit? Schmitt sluit zeker niet uit dat Protix zich ook op de markt voor menselijke voeding zal begeven. 'Protix heeft al nieuwe voedseldossiers goedgekeurd voor menselijk gebruik voor verschillende soorten. We hebben bijkomende dossiers ingediend, voor meer producten, dus dat proces is aan de gang. Het kan enorm zijn. Voor menselijk gebruik dienen we ook octrooiaanvragen in, we beperken geen van de octrooiaanvragen tot huisdier- of diergebruik, we anticiperen gewoon al. We leggen de basis. Het is iets wat we bestrijken en het is een markt om te ontwikkelen".

Meer lezen over duurzaamheid, innovaties en Intellectueel Eigendom (IE)? Klik eens door naar Fortify: NLO's magazine over IE en opvallende en innovatieve bedrijven.